Pergi ke kandungan

Wikipedia:Waya Monurat

Mantad Wikipedia

Boros di kosudong hiti'd suang

[simbanai toud]

Boros suratan nga mositi no'd tonudon o boros Bunduliwan, o:

  • Dusun don Liwan/Sarayo/Tombunan
  • om Dusun don Bundu mantad Ranau
  • om kawo boros do mirad-irad diri (boros Tindal don Kota Belud om sua-suai po).

Oguno pogindo boros suai nga mositi no do gunoon o komi saantadon (cognate) ko komi miiso komoyon (synonym) id tongo boros diri (a nopo tumanud om iditai daa di tulun suai).

Poimpasi nopo ziozu tosonguhunan id vinoun om kada hiivai i mohoing nu. (boros Pinampang) → Poimpasi nopo ikoyu/yokoyu tosongulunan id winorun/winangun om kada lihuai i molohing nu. (Boros Pinobundu)

Locative inflection ko i-

[simbanai toud]

Haro nopo tongo komi id tongo boros diri do kiponugku i- nga rinait do ti- miagal ko do titahak om tituduk, om iri no ijaon do i- i ti- maan do kopiagal o sinuratan ngai, om kogunoddi.

Subai ko isuang ino parai sid kadut. (boros Kimaragang)[1] → Subai ko tisuang ino parai hid kadut. (Boros Pinobundu)

Ponugku nopo do popokito kioonu-onuan om si-, om okon ko ti do mongilag pisulakan rati.

Kada gunoon o boros om puralan boros wokon

[simbanai toud]

Haro nopo boros id boros tokou nga tagal dot oloson i boros wokon

[simbanai toud]

Poomitanan do toubas miagal ko:

dadi (mantad boros Malayu'd jadi) → siliu (boros maan) ko om (boros popionit).

Tagal do momoguno boros Kadazan Pinampang

[simbanai toud]

Haro o tongo boros Kadazan Pinampang id suang do boros buuk pinsingilaan susumikul. Antangan kaagu hiti.

uhu, sinuat, hizab, popoimagon → tulu, sinurat, korohian, popohimagon

Ingkaa nogi do borolos (boros noolos):

laja, sinuatan → raja, sinuratan.

Tagal do Gunoon o "sabahagi"

[simbanai toud]

Waya Popisuai Klausa

[simbanai toud]
no po nopo nogi pogi ogi[a]
om no om po om nopo om nogi om pogi om ogi om
nga no nga po nga nopo nga nogi nga pogi nga ogi nga

a. ^ Mantad boros Rungus.

Pomisuai nopo klausa i "o" om minog do suraton iri.

Otopot i "Nunu o habar nu?" om "Nunu habar nu?"

Nuludan boros: VSO om SVO

[simbanai toud]

Potimpuunon do bolikon wagu i subject tu mongintutunan toko do tiso o pibarasan wagu i mamasa, nga kada no lihuan o momisuai klausa i "nopo nga" ka.

Boros Dusun Lumintanga (Nonggilis: Central Dusun; Malayu: Dusun Tengah) ko Boros Dusun Bunduliwan nopo nga iso o boros Sotoronosia mantad Sabah do kikogumuo 140,000 i momoros. ...

Potilombuson o nuludan VSO tu iri no nuludan panandatan toubas do boros toko. Ilago no nuludan SVO mantad hiti suai ko momuemphasis do tiso o subject.

Momonsoi i Junis do rasuk. (Panandatan toomod); nga
I Junis i momonsoi rasuk. (I Junis no kopio i momonsoi iri'd rasuk; ko pongindopuan i Junis nopo nga momonsoi rasuk ko seamster)

Ponguludan ijaon om pomukomian

[simbanai toud]

Paantakan do pogoyoon i pimato do kosudong

[simbanai toud]

Pokurio i konoruo sinuratan

[simbanai toud]

/ʔ/ om /h/ id dohuri

[simbanai toud]

Amu ijaon i /ʔ/ om /h/ id dohuri i tu amu (nga ijaon do /h/ dohuri nung poguluon do komi sumusuhut i tuni vokal, antangan id "Poiyonon pimato T (nominalizer) om H").

"Pimato Inkiuni"

[simbanai toud]
nulu → nuluhon, tontolu → tontoluhon

mantad do boros Sotoronosia Laid do R* om sinumiliu do /w/ ko /g/ id dohuri do boros nga do /h/ id piolitan

/w/ om /j/

[simbanai toud]
id momiolitan
[simbanai toud]
id dohuri
[simbanai toud]
Puru miiyo tuni /uw/ /ij/ /wu/ /ji/
[simbanai toud]

Ponibaon boros

[simbanai toud]
indo, iddi om non-focus markers
[simbanai toud]
/ŋ/ momiolitan (ongoi, mangan, intong, ontong osp)
[simbanai toud]

B om D tolomok om taparad

[simbanai toud]

Hamoni Konsonon

[simbanai toud]

Poiyonon pimato T (nominalizer) om H

[simbanai toud]

om om nga

[simbanai toud]

Pinsingubasai boros wokon

[simbanai toud]

Hamoni vokal

[simbanai toud]

Boros wokon nokoinsingubas

[simbanai toud]

Gunoon o boros nokoinsingubas miagal ko talipon/tolipaun, ruti/routi, dusa/douso om sua-suai po.

Opontisis

[simbanai toud]

Opontisisan di puruan konsonon do tohukot kopio om a atanud i do ponologi boros dusun miagal ko do: <signal> [s

Pugason i tuni

[simbanai toud]

Pugasan do tuni i osonong pomubarasan (/ndr/ - /nr/, /ts/ - /s/)

Pogiduon i tuni

[simbanai toud]

Pogiduan di tuni om puruan tuni wokon i tuni tokou (/v dʒ z ɣ ɮ/ nga karait pogi do tuni tokou)

Tagal poguluo tuni vokal

[simbanai toud]

Kada da poguluo doh id komi i tuni vokal

Pagantangan

[simbanai toud]
  1. Object alterations in Kimaragang